Instytut na rzecz Ekorozwoju prowadzi od 1992 roku badania
nad świadomością ekologiczną Polaków. W roku 2008 i roku 2009,
w badaniach, pojawiły się pytania dotyczące świadomości istnienia w Polsce sieci Natura 2000.
Oba raporty z podsumowaniem wyników badań znajdują się na stronie internetowej Instytutu www.ine-isd.org.pl (zakładka Eko-Herkules).
Dla Państwa wygody zamieszczamy na portalu Raport z roku 2009 „Świadomość ekologiczna Polaków – zrównoważony rozwój” (pobierz plik.pdf).
Instytut na rzecz Ekorozwoju serdecznie zaprasza do udziału w czterech szkoleniach pt. „Uwarunkowania rozwoju turystyki w europejskiej sieci obszarów Natura 2000”, które odbędą się w listopadzie br. i styczniu 2010 r.
Instytut na rzecz Ekorozwoju (InE)
serdecznie zaprasza do udziału w ogólnopolskich szkoleniach pt.:
UWARUNKOWANIA ROZWOJU TURYSTYKI
W EUROPEJSKIEJ SIECI OBSZARÓW CHRONIONYCH NATURA 2000
Będą to jednodniowe spotkania dla przedstawicieli regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych, władz samorządowych oraz pozarządowych organizacji działających w zakresie rozwoju turystyki, ochrony środowiska i edukacji ekologicznej.
Celem szkoleń jest budowanie pozytywnych relacji między turystyką a nową formą ochrony przyrody, jaką jest Natura 2000.
Uczestnicy szkoleń będą mieli możliwość nabycia podstawowej wiedzy o funkcjonowaniu europejskiej sieci obszarów Natura 2000 oraz o zasadach ich turystycznego użytkowania.
Szkolenia odbędą się w:
Szczegółowe informacje na temat miejsca i programu każdego ze spotkań będą dostępne na portalu www.natura2000.org.pl.
Prosimy o wysyłanie wypełnionego formularza zgłoszeniowego (pobierz plik .doc) na adres f.jackl@ine-isd.org.pl.
Liczba miejsc ograniczona, decyduje kolejność zgłoszeń.
Szkolenia są bezpłatne!
Serdecznie zapraszamy do udziału w pierwszym szkoleniu regionalnym pt. „Uwarunkowania rozwoju turystyki w europejskiej sieci obszarów Natura 2000”, które odbędzie się 3 listopada 2009 r. w Olsztynie.
Instytut na rzecz Ekorozwoju (InE)
serdecznie zaprasza do udziału w pierwszym szkoleniu regionalnym pt.:
UWARUNKOWANIA ROZWOJU TURYSTYKI
W EUROPEJSKIEJ SIECI OBSZARÓW CHRONIONYCH NATURA 2000
Szkolenie odbędzie się 3 listopada 2009 r. (wtorek)
w Hotelu Wileńskim przy ul. Ryszarda Knosały 5
w Olsztynie w godz. 10:30 – 16.00.
Wypełniony formularz zgłoszeniowy (pobierz plik .doc) prosimy wysyłać na adres e-mail: f.jackl@ine-isd.org.pl lub faxem na numer: (0-22) 851 04 00.
Zgłoszenia przyjmowane są do 30 października 2009 r.
Ilość miejsc ograniczona, decyduje koleność zgłoszeń!
ZAPRASZAMY!
Instytut na rzecz Ekorozwoju przedstawia program czterech szkoleń pt. „Uwarunkowania rozwoju turystyki w europejskiej sieci obszarów Natura 2000”, które odbędą się w listopadzie br. i styczniu 2010 r.
UWARUNKOWANIA ROZWOJU TURYSTYKI
W EUROPEJSKIEJ SIECI OBSZARÓW NATURA 2000
Szkolenia regionalne
PROGRAM
10.30 – 13.00 Sesja pierwsza
10.30 – 10.40 Przywitanie i otwarcie szkolenia, informacje o projekcie
– Instytut na rzecz Ekorozwoju, gospodarz regionu
10.40 – 11.00 Turystyka przyjazna środowisku jest „na czasie”
– Jolanta Kamieniecka (InE)
11.00 – 11.30 Natura 2000 wyzwaniem dla zasad organizacji
i uprawiania turystyki
– Bożenna Wójcik (InE)
11.30 – 11.50 OOS dla przedsięwzięć turystycznych,
mogących mieć wpływ na obszary Natura 2000
– Andrzej Kassenberg (InE)
11.50 – 12.10 Ekologizacja turystyki w polityce Unii Europejskiej
– Krzysztof Kamieniecki (InE)
12.10 – 12.20 Przerwa
12.20 – 12.35 I prezentacja regionalna
12.35 – 12.40 Pytania
12.40 – 12.55 II prezentacja regionalna
12.55 – 13.00 Pytania
13.00 – 13.50 Poczęstunek
13.50 – 16.00 Sesja druga
13.50 – 14.05 Internetowy portal edukacyjno-informacyjny
„Natura 2000 a turystyka”
– Franciszek Jackl (InE)
14.05 – 14.20 Konkurs dla gimnazjalistów
„Obszar Natura 2000 skarbem regionu”
– Teresa Lubaszewska (InE)
14.20 – 14.35 III prezentacja regionalna
14.35 – 14.40 Pytania
14.40 – 14.55 IV prezentacja regionalna
14.55 – 15.00 Pytania
15.00 – 15.45 Odpowiedzi na pytania i dyskusja ogólna
15.45 – 16.00 Podsumowanie szkolenia i zamknięcie obrad
– Jolanta Kamieniecka i gospodarz regionu
Zagrożenie obcymi gatunkami inwazyjnymi to jeden z kilku najważniejszych problemów środowiskowych Europy. Trzeba wiedzieć, dlaczego to zagrożenie jest tak istotne oraz jakie działania są i mogą być podejmowane, by je minimalizować. Wiecej…
Sam tytuł „gatunki inwazyjne” napawa respektem, pobudza fantazję o przybyszach z dalekich stron i to w niezbyt przyjaznych celach. I w zasadzie wszystko się zgadza, bo chodzi o takie gatunki obce, które poprzez swój rozwój poza swym naturalnym środowiskiem (w wyniku umyślnego ich tam wprowadzenia czy zawleczenia) stają się gatunkami inwazyjnymi, a więc stanowiącymi zagrożenie tak dla różnorodności biologicznej, jak i dla gospodarki i zdrowia człowieka.
Jak podaje Europejska Agencja Ochrony Środowiska gatunki obce można znaleźć we wszystkich europejskich ekosystemach. Globalizacja, a w szczególności wzmożony handel i turystyka spowodowały dramatyczny wzrost liczby i rodzajów gatunków obcych przybywających do Europy. Zarejestrowano już około 10.000 gatunków obcych na naszym kontynencie. Cześć z nich spełnia pożyteczną rolę (ziemniak, pomidor, kura, karp….). Ale nie wszystkie, część z nich niesie z sobą niestety duże ryzyko zaburzeń w funkcjonowaniu lokalnych, ewolucyjnie ustabilizowanych biocenoz, ponieważ zdolne są one w krótkim czasie zdominować rodzime populacje i całe biocenozy oraz doprowadzić je do silnych przeobrażeń i destabilizacji.
Komisja Europejska przedstawia drogi przedostawania się gatunków obcych, pokazując tym samym dziedziny, w których powinno się przede wszystkim koncentrować działania dla minimalizowania tego problemu. Jeśli chodzi o drogi wprowadzania, to większość roślin inwazyjnych wydostaje się z ogrodów lub akwariów, natomiast inwazyjne zwierzęta słodkowodne trafiają do naturalnego środowiska poprzez ucieczki lub celowe zarybienia prowadzone przez wędkarzy.Z kolei większość morskich gatunków inwazyjnych jest wprowadzana do środowiska morskiego w sposób niezamierzony jako „pasażerowie na gapę” statków lub organizmy zanieczyszczające (np. za pośrednictwem wód balastowych).Możliwość wprowadzenia gatunków inwazyjnych wzrasta również w związku ze wzrostem ilości materiału roślinnego i zwierzęcego, który pochodzi z coraz większej liczby miejsc i jest transportowany w najodleglejsze zakątki świata. Do tej listy należałoby dodać przypadki wydostawania się gatunków z laboratoriów. Te nie są jednak bardzo częste.
Agencja wymienia zagrożenie obcymi gatunkami inwazyjnymi jako jeden z kilku kluczowych problemów środowiskowych Europy1. Komisja Europejska wydała w grudniu 2008 r. Komunikat poświęcony tej problematyce, w którym przedstawia oczekiwanie, że państwa członkowskie uznają wagę zagrożenia i podejmą wysiłki (same i wspólnie z innymi krajami) by przeciwstawić się groźbie utraty bioróżnorodności, m.in. przez rozprzestrzenianie się gatunków obcych inwazyjnych2. W odpowiedzi na ten Komunikat Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny przygotował opinię, w której popiera inicjatywę Komisji, wskazując jednak na złożoność problemu i wynikające z tego faktu trudności3.
Na portalu zajmującym się ochroną obszarów Natura 2000 i relacjami ochrony przyrody i turystyki na przykładzie obszarów Natura 2000 nie mogło zabraknąć informacji o gatunkach obcych. Podejmowane próby ograniczania ekspansji gatunków obcych natrafiają zawsze na opór wynikający z lekceważenia problemu. W latach siedemdziesiątych, gdy tworzono podstawy parków krajobrazowych, z których wiele dziś jest uznanych za obszary Natura 2000, toczyła się gorąca debata o tym na ile zapis o zakazie uprawiania gatunków obcych na terenach tych parków jest przesadzony z punktu widzenia ochrony przyrody i krajobrazu. Zapewne i dzisiaj gdy padną propozycje wzmocnienia kontroli rozprzestrzeniania się gatunków obcych i inwazyjnych ten temat powróci, pokazując swą złożoność.
Należy też, jakby na marginesie, zwrócić uwagę i na to, że zmiany klimatyczne będą zwiększały możliwości przetrwania i rozprzestrzenienia się niektórych gatunków inwazyjnych z racji łagodniejszych zim i cieplejszych okresów letnich. Stąd miedzy innymi projekt ALARM, realizowany w latach 2004-2009 w ramach 6 programu badawczego UE, szczególny nacisk kładł na ocenę zagrożeń wynikających ze zmian klimatu, zanieczyszczeń chemicznych, rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych oraz spadku liczebności owadów zapylających5.
Dlaczego gatunki inwazyjne są szkodliwe dla gospodarki? Ponieważ:
A jaki może być wpływ gatunków inwazyjnych na zdrowie ludzi? Mogą one wywoływać:
Koszty
Najważniejsze koszty dla Europy to koszty eliminowania i kontrolowania gatunków inwazyjnych oraz koszty związane z powodowanymi przez nie szkodami. Według wstępnych szacunków z 2008 r. roczne koszty związane z gatunkami inwazyjnymi w Europie wynoszą od 9 600 do 12 700 mln EUR. Uważa się, że jest to kwota nie w pełni oddająca skalę wydatków jakie ponosimy obecnie w związku z rozprzestrzenianiem się gatunków inwazyjnych. Szereg krajów dopiero teraz zaczyna dokumentować i rejestrować skutki ich rozprzestrzeniania się i związane z tym koszty.
Co się proponuje Unia Europejska?
Unia Europejska w ślad za ocenami naukowców, administracji odpowiedzialnej za ochronę różnorodności biologicznej musi podjąć nowe działania. Istniejące prawo okazało się niewystarczające (prawodawstwo dotyczące zdrowia roślin i zwierząt, ograniczenia w handlu dziką fauna i florą, regulacje dotyczące wykorzystania gatunków obcych w akwakulturze, zalecenia ramowej dyrektywy wodnej, strategii morskiej, jak i przyjętej w ramach konwencji berneńskiej Europejskiej strategii dotyczącej inwazyjnych gatunków obcych). Proponuje się zatem trzy strategie postępowania:
By podnieść skuteczność działań Komisja proponuje kilka opcji. Jedną z nich jest opracowanie nowych regulacji prawnych i procedur postępowania. Aspekty techniczne w zakresie ich wdrażania mogłyby być centralnie zarządzane przez ustanowioną w tym celu agencję.
W odpowiedzi na tę propozycję Europejski Komitet Ekonomiczno–Społeczny stwierdza: ”nowy europejski wiążący prawnie instrument oraz nowa europejska agencja zajmująca się wprowadzaniem w życie nowego prawodawstwa mogą w szeregu państw członkowskich natrafić na opór ze względów finansowych. Zdaniem tych państw tego rodzaju rozwiązania powinny być opłacane z budżetu UE, ponieważ nie byłoby rozsądne, by państwa członkowskie posiadające duże porty i porty lotnicze – czyli z definicji miejsca, przez które najwięcej gatunków inwazyjnych dociera do Europy – musiały ponosić odpowiedzialność finansową za politykę, która przyniesie korzyści całej UE. Politycy w państwach członkowskich mogą postrzegać dodatkowe prawodawstwo i uregulowania dotyczące nasilającej się inwazji biologicznej jako koszt i tym samym jako przeszkodę dla krajowego wzrostu gospodarczego, a podatnicy najprawdopodobniej będą sprzeciwiać się tym dodatkowym kosztom, ponieważ nie dostrzegają jeszcze zagrożeń, jakie stwarzają gatunki inwazyjne. Ta niechęć nie powinna jednak usprawiedliwiać niepodejmowania działań. Aby skutecznie zajmować się problemami związanymi z gatunkami inwazyjnymi, konieczne jest by społeczeństwo było poinformowane i zaangażowane. Obecnie jedynie 2% europejskich obywateli sądzi, że inwazje biologiczne są poważnym zagrożeniem dla różnorodności biologicznej. Działania informacyjne i edukacyjne powinny wzbudzać poczucie odpowiedzialności u europejskich obywateli, władz i przedsiębiorstw w odniesieniu do potencjalnych zagrożeń związanych z wprowadzaniem gatunków inwazyjnych poprzez wymianę handlową oraz z ich przemieszczaniem. Jeśli te działania informacyjne i edukacyjne nie będą koncentrować się tylko na zagrożeniu dla różnorodności biologicznej, ale będą podkreślać także inne zagrożenia – dla zdrowia publicznego, dlarolnictwa – niechęć społeczeństwa wobec nowego prawodawstwa i utworzenia nowej europejskiej agencji może zmaleć, zwłaszcza gdy stanie się jasne, że w długim okresie brak działania będzie o wiele kosztowniejszy niż podjęcie działań teraz. Im szybciej podjęte zostaną odpowiednie działania, tym niższe będą ogólne koszty.”
1 Sygnały 2009.EEA, Kluczowe problemy środowiskowe, z którymi musi zmierzyć się Europa.
2 Komunikat Komisji Do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. W kierunku Strategii UE w sprawie gatunków inwazyjnych COM(2008)789, wersja ostateczna, Bruksela, 3.12.2008.
3 Opinia Komitetu przyjęta podczas 454 sesji plenarnej w dniu 10/06/2009.
4 Baza danych została włączona do sytemu NOBANIS (European Network on Invasive Alien Species; www.nobanis.org), który został stworzony w celu wymiany informacji o gatunkach obcych w Europie środkowej i północnej. Dane zawarte w bazie były również źródłem informacji o inwazjach biologicznych w Polsce dla projektu DAISIE (Delivering Alien Invasive Species Inventories for Europe; www.europe-aliens.org), którego celem było stworzenie bazy danych o wszystkich gatunkach obcych w całej Europie. W 2009 r. struktura bazy danych została znacząco zmodyfikowana. Większość zmian jest zgodna z rekomendacjami globalnej sieci baz danych o gatunkach obcych GISIN (Global Invasive Species Information Network; www.gisinetwork.org). Więcej informacji o projekcie, definicjach i efektach ww. projektów znajduje się na stronie internetowej IOP PAN: http://www.iop.krakow.pl/ias/.
5 Z Polski w tym międzynarodowym projekcie brały udział cztery instytuty naukowe, m.in. Instytut Nauk o Środowisku UJ i IOP PAN. Strona projektu: http://www.alarmproject.net/alarm/
W serwisie srodowisko.iso.pl ukazała się informacja o rozpoczętym w kwietniu 2009 r. projekcie Instytutu na rzecz Ekorozwoju pt. „Natura 2000 motorem zrównoważonego rozwoju” (03.06.2009).
W serwisie internetowym srodowisko.iso.pl ukazała się informacja o rozpoczętym w kwietniu 2009 r. projekcie Instytutu na rzecz Ekorozwoju pt. „Natura 2000 motorem zrównoważonego rozwoju”.
Projekt adresowany jest, jako program edukacyjny, przede wszystkim do młodzieży gimnazjalnej i branży turystycznej. W ramach działań projektu trwają również prace nad aktualizacją treści portalu Natura 2000 a turystyka.
Więcej na http://srodowisko.iso.pl/news/news.asp?ID=454. (03.06.2009)
Po wielu miesiącach prac terenowych w dniu 12 maja 2009 r. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska przekazała do opiniowania propozycję wielu nowych specjalnych obszarów ochrony siedlisk oraz propozycję zmian granic części obszarów wcześniej powołanych, które opracowane zostały przez wojewódzkie zespoły specjalistyczne.
Po wielu miesiącach prac terenowych, mających na celu potwierdzenie lub pozyskanie nowych informacji dotyczących występowania siedlisk przyrodniczych i gatunków chronionych na obszarach proponowanych do sieci Natura 2000, w dniu 12 maja 2009 r. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska przekazała do opiniowania propozycję wielu nowych specjalnych obszarów ochrony siedlisk oraz propozycję zmian granic części obszarów wcześniej powołanych, które opracowane zostały przez wojewódzkie zespoły specjalistyczne.
W dniu 14 kwietnia 2009 r. Komisarz UE ds. środowiska Stavros Dimas poinformował, że Komisja Europejska kończy postępowanie przeciwko Polsce w dwóch sprawach dotyczących ochrony przyrody. Pierwsza dotyczyła doliny Rospudy, druga – zakończenia wyznaczania w Polsce sieci obszarów specjalnej ochrony ptaków.
Komisja kończy postępowania w dwóch ważnych sprawach dotyczących ochrony przyrody skierowanych przeciwko Polsce
W dniu 14 kwietnia 2009 r. Komisarz UE ds. środowiska Stavros Dimas poinformował, że Komisja Europejska kończy postępowanie przeciwko Polsce w dwóch sprawach dotyczących ochrony przyrody. Pierwsza dotycząca doliny Rospudy, została już wycofana z Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, bo Polska ostatecznie zmieniła trasę budowy obwodnicy Augustowa, która ma omijać dolinę Rospudy. Druga – wiążąca się z zakończeniem wyznaczania w Polsce sieci obszarów specjalnej ochrony ptaków, jest właśnie zamykana.
Komisarz S. Dimas stwierdził, że cieszy się, iż władze Polski zdecydowały się na zmianę trasy obwodnicy Augustowa – działanie takie oznacza wg niego nie tylko respektowanie wspólnotowego prawa ochrony środowiska, lecz również zapewni ochronę jednego z najcenniejszych siedlisk przyrodniczych w Europie. Podkreślił też, że Polsce należą się również wyrazy uznania w związku z zakończeniem wyznaczania sieci obszarów specjalnej ochrony ptaków.
Dolina Rospudy:
Komisja Europejska skierowała sprawę przeciwko Polsce do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości gdyż uznała iż wystąpiło duże zagrożenie dla obszaru Natura 2000 w wyniku planowanej budowy obwodnicy Augustowa przez dolinę rzeki Rospudy– decyzja Komisji została podjęta po wydaniu w lutym w 2007 r. przez władze polskie zgody na budowę tej drogi. Komisja wnioskowała o wydanie zakazu kontynuowania prac, prace zostały wstrzymane.
Dolina Rospudy stanowi ważny przyrodniczo obszar, została uznana za obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO), a obecnie znajduje się również w wykazie terenów mających znaczenie dla Wspólnoty, a więc specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO). Dolina ta stanowi mozaikę niezniszczonych siedlisk położonych na terenie jednej z największych i najlepiej zachowanych puszcz pierwotnych w Europie Środkowej oraz niezmienionych przez człowieka obszarów podmokłych.
Wycofanie skargi przeciwko Polsce w sprawie doliny Rospudy było możliwe dzięki zmianie podejścia władz polskich do tej sprawy na przełomie 2007 i 2008 r. Wiosną 2008 r. Ministerstwo Środowiska zorganizowało okrągły stół, który zgromadził wszystkie strony sporu, w celu oceny alternatywnych wariantów budowy drogi, które umożliwiłyby ochronę cennych przyrodniczo obszarów. W wyniku tych prac wykonana została nowa ocena oddziaływania na środowisko tej inwestycji i na jej podstawie zmienione zostały wcześniejsze decyzje co do przebiegu tej drogi. W dniu 24 marca 2009 r. władze Polski ogłosiły, że wybrano nową trasę obwodnicy, tzw. wariant przez Raczki, położoną poza obszarami Natura 2000. W związku z tą decyzją Komisja Europejska zdecydowała o zakończeniu postępowania.
Za wskazaniem wariantu przebiegu obwodnicy przez miejscowość Raczki przesądziły aspekty społeczne i ekonomiczne oraz brak kolizji z chronioną prawem europejskim częścią doliny Rospudy. Wariant ten w analizie wielokryterialnej okazał się wariantem optymalnym dla ludzi i najmniej uciążliwym dla środowiska naturalnego. Zaproponowana trasa przez Raczki jest tańsza niż pozostałe warianty – m.in. budowa tunelu i wariantu „Chodorki” – i nieznacznie (jedynie o 2 km) dłuższa niż trasa, która miała przebiegać przez dolinę.
Obszary ”ptasie”:
Spór pomiędzy Polską i Komisją Europejską w sprawie wyznaczenia obszarów „ptasich” (obszarów specjalnej ochrony ptaków) trwał kilka lat. Polska była zobowiązana do wyznaczenia obszarów „ptasich” do 1 maja 2004 r., a więc przed wejściem do Unii Europejskiej. Tak się jednak nie stało. Pierwsze obszary „ptasie” (72) ustanowione zostały dopiero w lipcu 2004 r., nie obejmowały one jednak wszystkich wyznaczonych w Polsce obszarów ważnych dla ptaków o randze europejskiej. Komisja Europejska upominała władze Polski w tej sprawie kilkakrotnie. W grudniu 2006 r. wystosowane zostało ostateczne pisemne ostrzeżenie – dopiero po jego otrzymaniu władze Polski podjęły kroki niezbędne do wyznaczenia wszystkich ważnych z ornitologicznego punktu widzenia obszarów określonych jako OSO. We wrześniu 2007 r. zwiększono liczbę tych obszarów do 124, ale lista obszarów „ptasich” w dalszym ciągu nie spełniała oczekiwań Komisji. W sprawie obszarów „ptasich” Komisja złożyła więc w grudniu 2007 r. skargę do Trybunału Sprawiedliwości – za brak 15 obszarów i za zbyt małe powierzchnie kilku innych. Dopiero w październiku 2008 r. wydane zostało rozporządzenie zwiększające liczbę obszarów do 141 i powiększające powierzchnię niektórych wcześniej powołanych obszarów. Dopiero ten wykaz obszarów został uznany przez Komisję Europejską jako wystarczający dla ochrony siedlisk zagrożonych gatunków ptaków i dlatego Komisja zadecydowała o zamknięciu sprawy i wycofaniu jej z Trybunału.
Komisja Europejska zatwierdziła wyznaczenie w Polsce 18 nowych obszarów „siedliskowych” w regionie alpejskim i 157 w regionie kontynentalnym, a dwa wcześniej zatwierdzone obszary z regionu alpejskiego przeniosła na listę obszarów regionu kontynentalnego. Łącznie są już w Polsce oficjalnie wyznaczone 364 obszary o znaczeniu wspólnotowym (OZW), czyli wszystkie, które Rząd RP przesłał do zatwierdzenia.
W dniu 12 grudnia 2008 r. Komisja Europejska zatwierdziła 769 nowych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty, o łącznej powierzchni 95 522 km2. Większość z nich położona jest w Bułgarii, Rumunii i w Polsce. W ramach tej decyzji w Polsce dodano 18 nowych obszarów „siedliskowych” w regionie alpejskim i 157 w regionie kontynentalnym, natomiast dwa wcześniej zatwierdzone obszary z regionu alpejskiego przeniesiono na listę obszarów regionu kontynentalnego (Cieszyńskie Źródła Tufowe i Kościół w Górkach Wielkich). Tym samym wszystkie dotychczas projektowane obszary o znaczeniu wspólnotowym (OZW) wysłane do Komisji Europejskiej zostały przez nią zatwierdzone.
W tej sytuacji w Polsce oficjalnie zatwierdzone są: 33 obszary w regionie alpejskim i 331 w regionie kontynentalnym, łącznie to 364 obszary mające znaczenie dla Wspólnoty, zajmujące 2 891 231,53 ha, tj. 8,37% powierzchni kraju traktowaną łącznie z morską strefą ekonomiczną (2 527 671,93 ha na lądzie, tj. 8,10% powierzchni lądowej kraju).
Komisja Europejska planuje kolejną turę aktualizację list obszarów „siedliskowych” do końca 2009 r. W tym celu najpóźniej do września muszą być wysłane propozycje kolejnych obszarów z Polski.
Dla wszystkich oficjalnie zatwierdzonych przez Komisję obszarów można już stosować pełną procedurę z art. 6 dyrektywy „siedliskowej”. Po wydaniu rozporządzenia Ministra Środowiska w ich sprawie obszary te formalnie staną się specjalnymi obszarami ochrony siedlisk.
Pod koniec 2008 r. Komisja Europejska przygotowała Komunikat pt. „Śródokresowa ocena wykonania wspólnotowego planu działania na rzecz różnorodności biologicznej”. Zawiera on ocenę tego, co się udało osiągnąć. Całościowy wydźwięk oceny nie jest zadawalający, bo takim być nie może.
Utworzenie sieci Natura 2000 jest jednym z najważniejszych elementów wspólnotowej polityki ochrony bioróżnorodności. Polityka ta została określona w 2006 roku w Komunikacie Komisji Europejskiej „Zatrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej do roku 2010 i w przyszłości. Utrzymanie usług ekosystemowych na rzecz dobrobytu człowieka”[1].
Pod koniec 2008 roku Komisja przygotowała kolejny Komunikat zatytułowany „Śródokresowa ocena wykonania wspólnotowego planu działania na rzecz różnorodności biologicznej”[2] Zawiera on ocenę tego, co się udało osiągnąć. Całościowy wydźwięk oceny nie jest zadawalający, bo takim być nie może. Komisja stwierdza, że osiągnięcie założonego celu, jakim było powstrzymanie procesów zanikania bioróżnorodności „jest bardzo mało prawdopodobne”.
Wyniki oceny wpływu dyrektywy siedliskowej wskazują, że nieodpowiedni stan zachowania dotyczy 50% gatunków i około 80%siedlisk ważnych z punktu widzenia ochrony przyrody europejskiej. Około 40%gatunków ptaków europejskich nie osiągnęło odpowiedniego stanu zachowania
Obraz ten, zapewne niepokojący, Komisja próbuje w swym Komunikacie poprawić przytaczając wyniki badań, które wskazują na pojawienie się tendencji pozytywnych. Jednakże o ile w Europie dadzą się odnotować oznaki pozytywne, to w skali świata stan zachowania bioróżnorodności przedstawia się dalej dość dramatycznie. Wyniki badania „The economics of ecosystems and biodiversity” (TEEB)[3] wskazują, że w przypadku niepodejmowania żadnych działań zaradczych obecne tempo utraty różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemu utrzyma się, a nawet wzrośnie. Do roku 2050 nastąpi utrata dalszych 11% obszarów naturalnych, które istniały jeszcze w 2000 r. Sposób użytkowania niemal 40% gruntów rolnych może się zmienić z mało intensywnego, niewywierającego dużego wpływu na przyrodę, na intensywny. Szacuje się, że do 2030 r. ok. 60% raf koralowych może zniknąć z powodu działalności połowowej, zanieczyszczenia, chorób, inwazyjnych gatunków obcych i blaknięcia koralowców wywołanego zmianami klimatu. Taka utrata różnorodności biologicznej i ekosystemów stanowi zagrożenie dla naszej planety, gospodarki światowej i społeczności ludzkich. Przy założeniu, że nie zostaną podjęte żadne działania zaradcze, to szacuje się iż do 2050 r. roczna utrata światowego PKB w związku z zanikaniem funkcji ekosystemu sięgnie 6%.
Komisja próbuje podsumować w Komunikacie to, co się udało osiągnąć w Unii Europejskiej i wśród wymienianych działań na pierwszym miejscu wymienia się powstawanie sieci Natura 2000. Jej pełne wyznaczenie w odniesieniu do obszarów lądowych planowane jest na rok 2010. Jako cele wymagające dalszych działań wymienia się stworzenie sieci morskiej obszarów chronionych Natura 2000 i konieczne podniesienie efektywności zarządzania obszarami objętymi siecią.
Komunikat skierowany jest do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno Społecznego i Komitetu Regionów. Należy oczekiwać, że wymienione Komitety i Parlament przygotują opinie i stanowiska w sprawie ochrony bioróżnorodności w krajach członkowskich Unii, jak i na całym świecie. Duże europejskie organizacje ekologiczne z pewnością będą przedstawiały Komisji swój krytyczny punkt widzenia i zapewne odniosą się krytycznie do oceny jaką przedstawiła Komisja stwierdzając, że osiągnięcie celów ochrony bioróżnorodności „jest bardzo mało prawdopodobne”. Warto zajrzeć do Komunikatu Komisji i do raportu TEEB i poznać informacje.