Od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. i rozpoczęcia procesu wdrożenia unijnego prawodawstwa do naszego systemu prawnego Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 w wielu kręgach postrzegana była jako potencjalne zarzewie konfliktów społecznych czy wręcz ograniczenie rozwojowe. Kluczową kwestię równowagi między ochroną przyrody a rozwojem gospodarczym i użytkowaniem gruntów precyzyjnie reguluje jednak Dyrektywa Rady Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej o ochronie siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory z dnia 21 maja 1992 r. (92/43/EWG), czyli tzw. dyrektywa „siedliskowa”. Artykuł 6 tego dokumentu opisuje ogólne zasady zarządzania obszarami Natura 2000, w tym procedury zatwierdzania planów i projektów, które mogą mieć znaczący negatywny wpływ na te obszary. Dodatkowo Komisja Europejska opracowuje wytyczne dla władz i przedsiębiorstw lokalnych dotyczące stosowania tych przepisów w praktyce – w odniesieniu do poszczególnych zapisów dyrektywy, jak również dla konkretnych sektorów. Pierwsze z nich obejmują branżę energii wiatrowej i przemysł wydobywczy niezwiązany z produkcją energii.
Realizowanie inwestycji, nawet o dużych rozmiarach, a co za tym idzie – rozwój gospodarczy regionu, nie jest na obszarach Natura 2000 z góry wykluczony. Istotą sieci Natura 2000 jest ochrona tych terenów przed zmianami, które mogłyby zagrozić bytowaniu określonych siedlisk i gatunków. Dlatego decyzja o budowie elektrowni wiatrowej musi być zawsze podejmowana po rozpatrzeniu indywidualnego przypadku. Przygotowane wytyczne wskazują zatem na dobre praktyki w zakresie oceny wpływu na środowisko i wzmacniają rolę strategicznego planowania przestrzennego, m.in. poprzez zalecenie sporządzania map obszarów zagrożonych.
Również w odniesieniu do działań wydobywczych autorzy wytycznych zalecają sporządzanie map – w tym przypadku szczegółowych map zasobów mineralnych. Nałożenie takich map na mapy obszarów Natura 2000 pozwoli wytypować potencjalnie konfliktowe tereny i obszary o zwiększonym ryzyku. Dokument Komisji zawiera także ocenę potencjalnego wpływu inwestycji wydobywczych niezwiązanych z produkcją energii na bioróżnorodność oraz sposoby zapobiegania negatywnym skutkom realizacji tych inwestycji dla integralności obszaru Natura 2000. Oprócz tego wytyczne zajmują się kwestią wydobycia na obszarach morskich.
Wytyczne są do pobrania ze strony Komisji Europejskiej:
- Wind energy developments and Natura 2000
http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/docs/Wind_farms.pdf - Non-energy mineral extraction and Natura 2000
http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/docs/neei_n2000_guidance.pdf
Więcej w Magazynie Dyrekcji Generalnej ds. Środowiska „Przyroda dla Europejczyków” nr 41/2011:
http://ec.europa.eu/environment/news/efe/pdf/PL-EFE41-101201.pdf