Osiągnięcie ekorozwoju (w tym efektów społeczno-gospodarczych) jest możliwe przez połączenie opisanych celów, metod, a także grup społecznych i instytucji w odpowiednim programie lub projekcie. Podstawowym dokumentem, który w ten sposób powinien powstać, jest scenariusz ekorozwoju gminy uwzględniający istnienie obszaru Natura 2000. Podstawowe znaczenie ma – podkreślmy raz jeszcze – współpraca możliwie największej liczby mieszkańców. Zasadniczo powinni być reprezentowani wszyscy wymienieni w rozdziale „Samorządność”. Inicjatorem może być grupa ludzi lub nawet pojedynczy obywatel, po zapewnieniu sobie możliwości działania w znanym sobie środowisku. Taka grupa lub osoba powinna wywierać nacisk na samorząd i organizacje pozarządowe, by skoordynowały działania na rzecz zrównoważonego rozwoju i wspierania występującego na danym terenie elementu sieci Natura 2000.

Oto kolejne, najważniejsze kroki procesu opracowania takiego scenariusza w postaci strategii zrównoważonego rozwoju gminy/regionu.

1. Samorząd lub organizacja pozarządowa przeznacza środki finansowe (lub dowiaduje się, skąd je wziąć i pozyskuje je) na wynajęcie profesjonalnych konsultantów, ekspertów naukowych oraz na podjęcie współpracy z instytucją/organizacją o charakterze konsultingowym, która opracuje strategię ekorozwoju dla regionu i będzie monitorowała jej realizację
2. Firma, instytucja lub organizacja przygotowuje strategię ekorozwoju, przestrzegając zasady udziału społecznego poprzez spotkania, narady, wywiady. W porozumieniu z mieszkańcami określa mocne i słabe strony danego regionu oraz szanse i zagrożenia jego rozwoju. Wypracowana wizja rozwoju, a na jej podstawie – strategia ekorozwoju, wymagają porównania z zapisami poprzednich dokumentów, np. studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego czy miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Potem przygotowuje się wnioski w celu ewentualnego dostosowania tych wcześniejszych dokumentów planistycznych do wypracowanej społecznie strategii ekorozwoju. Dzięki takiemu przebiegowi prac mieszkańcy są świadomi treści strategii – albo uczestniczyli w jej tworzeniu, albo mogli ją przeczytać – identyfikują się więc z jej zapisami i są skłonni wspierać jej realizację. Pamiętajmy, że strategia zawiera odpowiednie zapisy dotyczące obszaru Natura 2000
3. Mieszkańcy łączą się w grupy zajmujące się realizacją poszczególnych działań, biorą udział w szkoleniach, zaczynają stosować zasady zrównoważonego rozwoju we własnej działalności. Wybrana firma czy instytucja („promocyjna”) tworzy markę obszaru, czyli buduje jego wizerunek oparty na ocenach i zapisach strategii; następnie rozpoczyna działania promocyjne

Działania firmy „promocyjnej”, stowarzyszeń i mieszkańców monitoruje firma konsultingowa o której była mowa powyżej, a więc instytucja lub organizacja, która podjęła się czuwania nad całym procesem przygotowania strategii ekorozwoju. W niektórych przypadkach rozwój takiej inicjatywy jest monitorowany jedynie przez samorząd lub jedną z lokalnych grup społecznych, a więc tych którzy zainicjowali taki proces. Rezultatem takich działań powinien być lepszy stan przyrody obszaru Natura 2000. Z wyjątkowych i dobrze zachowanych walorów przyrodniczych obszaru skorzystają mieszkańcy i odwiedzający. Poprawie stanu środowiska będą na pewno towarzyszyć nowe inicjatywy prośrodowiskowe.