Zgodnie z informacjami Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ) proces wyznaczania polskich obszarów wchodzących w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest na ukończeniu. Swoją ocenę oficjalnej listy tych obszarów w Polsce oraz propozycje jej uzupełnienia zgłosiły jednak organizacje pozarządowe.
Do tej pory w Polsce w drodze rozporządzenia Ministra Środowiska1 wyznaczono 141 obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSOP), w tym cztery morskie. Zajmują one blisko 16% powierzchni Polski. W najbliższym czasie do tej listy zostaną dołączone jeszcze trzy nowe obszary „ptasie”, których konieczność powołania wynika z tzw. procesu kompensacji, a więc zastąpią one obszary, które ze względu na ważne inwestycje publiczne zostaną zdegradowane.
Lista specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOOS) – tzw. obszarów „siedliskowych” – oficjalnie uznanych przez polskie władze liczy łącznie 823 obszary, w tym aż 6 morskich. Do końca 2010 r. wszystkie te obszary powinny zostać zatwierdzone przez Komisję Europejską (na zatwierdzenie czeka jeszcze zgłoszona w 2009 r. lista 454 nowych obszarów i 77 powiększeń obszarów już istniejących). Wszystkie obszary „siedliskowe” zajmują łącznie ok. 11% powierzchni Polski.
Kompletność listy obszarów siedliskowych wyznaczanych przez władze krajów członkowskich Unii Europejskiej na podstawie Dyrektywy siedliskowej weryfikowana jest na seminariach biogeograficznych2 z udziałem przedstawicieli
i ekspertów Komisji Europejskiej, ekspertów niezależnych oraz władz państw członkowskich i ich ekspertów. Ostatnie takie seminarium istotne dla Polski odbyło się pod koniec marca 2010 r. w Warszawie, czego efektem są trwające od tego czasu uzgodnienia dla niewielkiej liczby dodatkowych obszarów, na których zatwierdzenie poczekamy jeszcze zapewne do końca 2011 r.
W seminariach biogeograficznych uczestniczą w charakterze ekspertów niezależnych eksperci z organizacji pozarządowych. W uzupełnieniu konkluzji marcowego seminarium przedstawiciele Klubu Przyrodników oraz PTOP „Salamandra”, organizacji zajmujących się od lat uzupełnianiem listy obszarów „siedliskowych” dla Polski. przygotowały kolejną tzw. Shadow List 20103. Organizacje te przekazały w maju 2010 r. zarówno Generalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska, jak i Komisji Europejskiej dokument zawierający 33 nowe obszary „siedliskowe” oraz propozycje zmiany granic dla istniejących 22 tego typu obszarów.
W grudniu 2010 r. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP) przekazało Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska nowy inwentarz ostoi ptaków w Polsce, z którego wynika, że 30 ostoi spełniających międzynarodowe kryteria ich wyznaczania nie zostało uwzględnionych w ramach sieci Natura 2000 w naszym kraju, co jest niezgodne z zapisami dyrektyw Unii Europejskiej stanowiących podstawę tworzenia sieci Natura 2000. Lista ma więc charakter Shadow List w odniesieniu do obszarów „ptasich”.
1 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2008 r. zmieniające rozporządzenie z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U. 2008 nr 198 poz. 1226).
2 Seminaria biogeograficzne organizowane są przez Komisję Europejską w celu oceny kompletności i adekwatności w odniesieniu do przepisów UE propozycji krajów członkowskich co do list obszarów „siedliskowych” Natura 2000 jakie chcą one powołać. Seminaria organizowane są odrębnie dla poszczególnych obszarów biogeograficznych Europy (w Europie wydzielono 9 regionów biogeograficznych – Polska zaliczona jest do dwóch – kontynentalnego i alpejskiego). W obrębie każdego obszaru dyskutowane i oceniane są łącznie propozycje wszystkich krajów, których terytoria wchodzą w zasięg danego obszaru, z punktu widzenia reprezentatywności i wystarczalności wszystkich tych propozycji dla ochrony różnorodności biologicznej tego obszaru. Najpierw oceniano propozycje tzw. „starych” krajów UE, a następnie „nowych” do których zalicza się Polska.
3 Shadow List jest to lista obszarów oraz ewentualnie propozycja zmiany granic obszarów wcześniej włączonych do sieci Natura 2000, o które w opinii organizacji pozarządowych należy uzupełnić sieć Natura 2000 w danym kraju członkowskim. Pierwszą wersję Shadow List dla Polski przygotowano w grudniu 2004 r. (wskazywała zarówno brakujące obszary „ptasie”, jak i „siedliskowe”), a następnie jeszcze dwukrotnie ją uzupełniano, ale już tylko o obszary „siedliskowe”, w marcu 2006 r. i kwietniu 2008 r. Znaczną część tych propozycji oficjalnie już uwzględniono.