Termin realizacji: 1.11.2010-30.06.2012

W listopadzie 2010 r. Instytut na rzecz Ekorozwoju dzięki dofinansowaniu z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej rozpoczął realizację nowego projektu edukacyjnego pt. „Szerokie wody Natury 2000”. Projekt, zaplanowany na lata 2010-2012, był kolejną inicjatywą powstałą w oparciu o portal internetowy „Natura 2000 a turystyka”, zmierzającą do promocji Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 w Polsce. W projekcie szczególną uwagę poświęcono terenom wodnym, w tym morskim, przybrzeżnym i podmokłym – które zarówno w Polsce, jak i na całym kontynencie najbardziej narażone są na zanikanie różnorodności biologicznej.

Sieć obszarów chronionych Natura 2000 spotkała się w Polsce z różnym przyjęciem. Nadal częstym problemem jest brak adekwatnej dla różnych środowisk informacji o celach powoływania tych obszarów i wiedzy o zasadach użytkowania ich przestrzeni. Dlatego też Instytut na rzecz Ekorozwoju systematycznie realizuje projekty promujące koncepcję Natura 2000. Wszystkie projekty realizowane dotąd przez InE oparte były na założeniu, że warunkiem powodzenia we wdrażaniu w Polsce koncepcji sieci Natura 2000 jest wiedza obywateli o tej sieci oraz poszerzenie świadomości społecznej w zakresie możliwości prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach objętych tą formą ochrony oraz w ich otoczeniu. Wiedzę na te tematy InE gromadzi od kilku lat i przekazuje do szerokiego kręgu odbiorców.

 

Projekt „Szerokie wody Natury 2000” obejmował następujące elementy:

1. Platforma edukacyjna

Portal wzbogacony został o nowe narzędzie – platformę edukacyjną moodle, dzięki której uatrakcyjniony został przekaz informacji zawartych w obszernych e-szkoleniach, wykorzystana i szeroko upowszechniona została propozycja programu edukacyjnego z obudową metodyczną, a także nadana została nowa jakość konkursowi dla gimnazjalistów.

Ważnym założeniem platformy edukacyjnej umieszczonej na portalu „Natura 2000 a turystyka” jest jej otwartość – możliwość współtworzenia zawartych na niej zasobów edukacyjnych przez jej użytkowników.

2. E-szkolenia

Przygotowane zostały trzy nowe e-szkolenia:

• „Obszary wodne w sieci Natura 2000” – celem e-szkolenia jest pokazanie specyfiki i odmienności tych obszarów oraz konieczności innych zasad gospodarowania;
• „Plany ochrony obszarów Natura 2000” – celem e-szkolenia jest przedstawienie zapisów prawnych i specyfiki planów ochrony różnych typów obszarów Natura 2000;
• „Natura 2000 w ocenach oddziaływania na środowisko” – celem e-szkolenia jest przybliżenie specyfiki i roli w procesach decyzyjnych ocen oddziaływania inwestycji na przyrodę obszarów Natura 2000.

3. Badania socjologiczne

W ramach projektu zostały zorganizowane i przeprowadzone dwa ogólnopolskie badania socjologiczne na reprezentatywnych próbach Polaków.

Pierwszemu badaniu poddana została młodzież szkolna. Tematem badania była „Młodzież a Natura 2000”, a celem określenie stanu świadomości ekologicznej tej grupy społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii ochrony przyrody i funkcjonowania sieci Natura 2000.

Drugie badanie pt. „Natura 2000 a zachowanie turystów”, miało na celu określenie stanu świadomości mieszkańców naszego kraju nt. znaczenia turystyki, ze szczególnym uwzględnieniem turystyki przyjaznej środowisku z koncentracją na obszary Natura 2000 w strefach nadwodnych (morza, jeziora, rzeki).

4. Konkurs „Obszar Natura 2000 skarbem regionu”

W roku szkolnym 2011/2012 odbyła się już czwarta edycja konkursu dla uczniów szkół gimnazjalnych w całej Polsce. Temat nowej edycji konkursu brzmiał „Obszary wodne Natura 2000 a turystyka”. Konkurs składał się z dwóch etapów – pierwszego, w którym wymagane było wykonanie ćwiczeń zamieszczonych na Platformie Edukacyjnej i drugiego – w którym wymagane było przygotowanie pracy własnej, promującej wybrany polski obszar Natura 2000 o charakterze morskim lub wodno-błotnym.

Zadanie 5. Szkolenia regionalne „Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna”

Na jesieni 2011 r. przeprowadzone zostały cztery dwudniowe szkolenia na temat turystycznego użytkowania obszarów Natura 2000. Pierwszy dzień każdego szkolenia przeznaczony był na wykłady i dyskusje, zaś drugi – na warsztaty terenowe.

Szkolenia odbyły się w czterech różnych regionach Polski, pozwalających na wydobycie specyfiki problemów związanych ze środowiskiem turystyki wodnej:

• Natura 2000 w dolinach rzek – województwo dolnośląskie,
• Natura 2000 w strefie nadmorskiej i na morzu – województwo pomorskie,
• Natura 2000 w pasie pojezierzy – województwo warmińsko-mazurskie,
• Natura 2000 w regionach mniej popularnych turystycznie – województwo lubelskie.

Na szkolenia regionalne zaproszeni zostali organizatorzy turystyki, przedstawiciele regionalnych organizacji ekologicznych i władz samorządowych oraz uczelni kształcących eko-kadry turystyki.

6. Raporty: „Zmiany w tworzeniu sieci Natura 2000”

Raporty stanowią materiał informacyjno-edukacyjny o wdrażaniu Europejskiej sieci obszarów chronionych Natura 2000 w Polsce na tle całej Unii Europejskiej. Proces ten trwa, a zaawansowanie prac zmienia się z roku na rok. Mając to na uwadze, w czasie całego projektu przygotowane zostały dwa obszerne materiały przedstawiające najważniejsze fakty z mijającego okresu – pierwszy obejmuje okres od połowy 2009 do połowy 2010, drugi – od połowy 2010 do połowy 2011.

7. Katalog obszarów Natura 2000

Katalog został zaktualizowany i rozbudowany o elementy ułatwiające wyszukiwanie i filtrowanie zbioru ponad 1000 obszarów. Dodatkowo dla każdego obszaru zostały zidentyfikowane formy krajobrazu oddające charakter terenu oraz informacje na temat form ochrony przyrody. Wyszukane i zapisane zostały też ciekawe inicjatywy, jakie samorządy, grupy partnerskie, organizacje pozarządowe lub inne podmioty prowadzą na terenie obszarów Natura 2000.

8. Przykłady działań prośrodowiskowych

Opracowane zostało 10 nowych przykładów działań przyjaznych środowisku. Stanowią one uzupełnienie obecnego na portalu zestawu polskich i zagranicznych przykładów. Przykłady powinny uświadamiać, jaki rodzaj gospodarowania na terenie lub w pobliżu obszarów Natura 2000 może przynosić wymierne korzyści, bez szkody dla przyrody tych obszarów.