„Rzeczpospolita Ptasia” jest to unikalna w skali Polski inicjatywa Towarzystwa Przyjaciół Słońska „Unitis Viribus”, której celem jest klubowe zrzeszenie miłośników ptaków odwiedzających Ujście Warty. Ma to na celu uatrakcyjnienie nieznanego powszechnie regionu Polski dla ruchu turystycznego oraz przyczynienie się do promocji Parku Narodowego „Ujście Warty”, Parku Krajobrazowego „Ujście Warty” i obszaru Natura 2000, a także do tworzenia warunków dla rozwoju rodzimej bazy turystycznej.

Nazwa i adres firmy

Rzeczpospolita Ptasia w Ujściu Warty
produkt turystyczny Grupy Partnerskiej „Ujście Warty”

Osoba do kontaktów: lider grupy Izabella Engel, właściciel Biura Turystyki Przyrodniczej DUDEK

Ulica: Stacja Pomp 2
66-436 Słońsk
Województwo: lubuskie

Nr telefonu: +48 95 757 2212
Nr faxu: +48 95 757 2212

Strony www: www.hoopoe.com.pl
e-mail: hoopoe@hoopoe.com.pl

Opis działalności

„Rzeczpospolita Ptasia” jest to unikalna w skali Polski inicjatywa Towarzystwa Przyjaciół Słońska „Unitis Viribus”, której celem jest klubowe zrzeszenie miłośników ptaków odwiedzających Ujście Warty. Ma to na celu uatrakcyjnienie nieznanego powszechnie regionu Polski dla ruchu turystycznego oraz przyczynienie się do promocji Parku Narodowego „Ujście Warty”, Parku Krajobrazowego „Ujście Warty” i obszaru Natura 2000, a także do tworzenia warunków dla rozwoju rodzimej bazy turystycznej. W wyniku współpracy w projekcie „Turystyka Wspólna Sprawa” produkt turystyki przyrodniczej tego regionu został rozwinięty i rozszerzony w ramach działań Grupy Partnerskiej „Ujście Warty”.

Wszystkich obywateli Rzeczpospolitej Ptasiej obowiązuje konstytucja i kodeks obserwatora ptaków. Miłośnicy ptaków otrzymują paszporty, w których zbierają pieczątki potwierdzające pobyt (różne w każdym roku). Każdy rok poświęcony jest innemu gatunkowi ptaka, wybranemu spośród rzadkich lub zagrożonych, występujących w Rzeczpospolitej Ptasiej. Są organizowane plenerowe imprezy edukacyjne – zloty obywateli Rzeczpospolitej Ptasiej. Jeśli chodzi o sezonowość turystyki, to Ujście Warty jest atrakcyjną krainą dla turystów praktycznie przez cały rok z powodu różnych gatunków ptaków, jakie przebywają tu w różnych porach roku. Wiosną – gatunki lęgowe i migrujące, latem lęgowe i pierzące się , jesienią i zimą – migrujące i zimujące.

Partnerzy produktu:

Towarzystwo Przyjaciół Słońska „Unitis Viribus”, Biuro Turystyki Przyrodniczej „Dudek” w Słońsku, Park Narodowy „Ujście Warty”, Urząd Miasta Kostrzyn nad Odrą, Urząd Miasta i Gminy Witnica, Urząd Gminy Słońsk, Urząd Gminy Górzyca, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego, Klub Przyrodników Świebodzin, Stowarzyszenie Kulturalno-Turystyczne Słońsk, Hotel „Bastion” Kostrzyn nad Odrą, Hotel „Leśne Ustronie” Witnica, „Braun Touristik Service” Kostrzyn nad Odrą, „Tourist-Information” Kostrzyn nad Odrą, Park Dinozaurów w Nowinach Wielkich.

Walory przyrodnicze

Produkt powstał w oparciu o walory następujących obszarów chronionych:

Utworzony 01.07.2001 r. Park Narodowy „Ujście Warty” obejmuje obszar 8074 ha. Powierzchnia otuliny wynosi 1054 ha. Ochroną objęto unikalne w skali kraju i Europy tereny podmokłe, położone w dolinie dolnej Warty. W krajobrazie dominują łąki i pastwiska poprzecinane licznymi starorzeczami i kanałami. Przepływająca przez środek Parku rzeka Warta dzieli jego obszar na część południową stanowiącą zbiornik zalewowy gdzie utworzono Obwody Ochronne Słońsk i Chyrzyno oraz część północą gdzie na suchych łąkach utworzono Obwód Ochronny Polder Północny. Roczne wahania poziomu wody w części południowej Parku mogą dochodzić nawet do 4 m. Podstawowym celem, dla którego utworzono Park Narodowy „Ujście Warty” jest ochrona unikatowych siedlisk zalewowych, ważnych dla ptaków wodnych i błotnych – wędrownych, zimujących, odbywających tu lęgi oraz pierzenie. Ze wszystkich zwierząt właśnie ta grupa – ptaki – stanowi największy walor przyrodniczy Parku. Na obszarze Parku zaobserwowano ponad 260 gatunków ptaków, a lęgi stwierdzono u ponad 170 z nich. Rola Parku dla zachowania środowiska życia tak wielu gatunków ptaków została potwierdzona poprzez objęcie jego terenów konwencją Ramsar oraz włączeniem do sieci NATURA 2000. Utworzony tu obszar o nazwie Ujście Warty ma kod PLB080001 i jest obszarem specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia) o powierzchni 26505,63 ha.

Drugim terenem chronionym, który też znajduje się w obszarze Natura 2000 Ujście Warty jest Park Krajobrazowy utworzony w celu ochrony przyrody i krajobrazu doliny dolnej Warty i środkowej Odry. Poza terenami podmokłymi znajdują się tu interesujące zbiorowiska roślinności kserotermicznej.

Oferta

Biuro Turystyki Przyrodniczej DUDEK organizuje pobyty w Ujściu Warty dla grup zorganizowanych i turystów indywidualnych z nastawieniem na walory obszaru Natura 2000:

• spływy kajakowe po Warcie, Postomii i Myśli
• wycieczki szkole z elementami edukacji ekologicznej i regionalnej
• wędrówki z przewodnikiem połączone z obserwacją ptaków
• wyjazdy integracyjne dla firm
• organizuje zakwaterowanie

W okolicy Kostrzyna znajduje się kilka interesujących tras turystycznych. Są to zarówno szlaki piesze, rowerowe, wodne, konne, jak i ścieżki edukacyjne oraz trasy tematyczne. Najciekawsze pod względem poznawczym to:

Ścieżki edukacyjne Parku Narodowego „Ujście Warty” pokazujące specyfikę tutejszej przyrody, wyposażone w tablice, wiaty, ławki itp. W sąsiedztwie budynku dyrekcji Parku, w Chyrzynie (2 km na południe od Kostrzyna, w kierunku Słońska), znajduje się Przyrodniczy Ogród Zmysłów zaprojektowany jako miejsce nauki przez zabawę i skojarzenia, przeznaczony głównie do młodszych odbiorców. Długość ścieżki wynosi 500 m. Na wisy widokowej w Chyrzynie zaczyna się ścieżka przyrodnicza „Mokradła”, a ścieżka „Ptasim szlakiem” betonową drogą prowadzi przez tereny lęgowe ptaków wodnych i błotnych. Na trasie umieszczono pięć tablic informacyjnych, wiatę z ławkami oraz czatownię obserwacyjną. W części północnej Parku wytyczono edukacyjną ścieżkę rowerową „Na dwóch kółkach przez Polder Północny” o długości ok. 32 km; na trasie są trzy wiaty z ławami i stołami oraz 20 przystanków wyposażonych w tablice informacyjne. Treść tablic na przystankach nawiązuje do otaczającej przyrody, kultury oraz historii. Do ścieżki wydano kieszonkowy przewodnik. Do dyspozycji turystów pozostają ponadto: wieże widokowe w Chyrzynie i na Czarnowskiej Górce oraz czatownie ornitologiczne: „za II mostem” i na końcu ścieżki „Ptasim Szlakiem”.

Łącznie dla ruchu turystycznego, na terenie Parku Narodowego „Ujście Warty” udostępniono 77,1 km dróg, z czego 22,5 km to rzeki i kanały dostępne dla turystyki wodnej. Obecnie ścieżki przyrodnicze stanowią jedyne wyznaczone trwale (zaopatrzone w tablice i piktogramy) trasy dla turystów – gości parku. Łączna długość ścieżek edukacyjnych wynosi 33 kilometry.

Pozostała infrastruktura turystyczna to elementy towarzyszące ścieżkom przyrodniczym oraz niezależne obiekty znajdujące się przy udostępnionych do ruchu turystycznego drogach na terenie Parku. Są to głównie oznaczenia i tablice informacyjne, a także obiekty stanowiące wyposażenie miejsc odpoczynku dla turystów oraz ułatwiające prowadzenie obserwacji przyrodniczych: wieże widokowe czatownie obserwacyjne, wiaty turystyczne, miejsca biwakowe oraz ogrodzone miejsca postojowe.

Ścieżka „Na murawy” w Owczarach. Kilkusetmetrowa trasa ukazująca walory przyrodnicze muraw kserotermicznych prowadzi wysokim stokiem doliny Odry przez kilka typów muraw; rozpoczyna się w Muzeum Łąki, którego ekspozycja dotyczy siedlisk łąkowych świata. Muzeum Łąki prowadzi sprzedaż publikacji, wypożycza rowery i służy informacją turystyczną.

Kamienny Szlak (14 km) pokazuje rzeźbione kamienie; interesujące wizerunki i treść znajdujące się na głazach nawiązują do specyfiki miejsca ich usytuowania.

Rowerowy szlak zakonów rycerskich na ziemi lubuskiej. Nieznakowana trasa turystyczna (ponad 173 km) od Lietzen, przez Chwarszczany, Słońsk, Sulęcin do Łagowa. Wydano dla niego polsko-niemiecki przewodnik, opisujący trasę oraz zakony rycerskie; pomysłodawca szlaku – oddział PTTK w Gorzowie.

Rowerowy Szlak Królewski (ok. 50 km) z Kostrzyna przez Witnicę do Gorzowa Wielkopolskiego, nawiązuje do historii; twórcą szlaku i wydawcą przewodnika jest oddział PTTK w Gorzowie. Oprócz tego w okolicy przebiegają trasy międzynarodowe: szlak rowerowy R1, wiodący od Lubniewic przez Sulęcin, Czarnów do Kostrzyna i dalej do Niemiec; – Rowerowy „Polsko-niemiecki szlak przyjaźni”, wzdłuż Odry przez Kostrzyn do Szczecina (nieznakowany); – Szlak pieszy im. St. Czarnieckiego (czerwony), prowadzący z Kostrzyna przez Gorzów, Drawieński Park Narodowy i dalej do Szczecina.

Opisywana siec tras turystycznych sprzyja budowie zintegrowanego produktu turystycznego na dość znacznym obszarze. Wspólna promocja, wymiana informacji o dostępności bazy z perspektywą rozwijania obsługi turystów „w sieci” obiektów i usług.

Sieć szlaków, zagospodarowanie terenu i współpraca partnerów wskazuje na efektywne wykorzystanie walorów przyrodniczych regionu. Z niego płyną i dla jego mieszkańców i dla turystów wyraźne korzyści. Z roku na rok zwiększa się liczba turystów odwiedzających miejsca związane z „Rzeczpospolitą Ptasią”, a to wzrost zatrudnienia i poszerzanie warunków rozwoju przedsiębiorczości.

Dla ochrony przyrody i zwrócenia uwagi na jej nowa formę – Obszary Natura 2000 ma wielkie znaczenie rozwijanie turystyki proekologicznej – przyrodniczej w rozumieniu zasad zrównoważonego rozwoju. Znaczenie dla tego kierunku rozwoju ma działalność Dyrekcji Parku Narodowego wraz z Ośrodkiem Edukacji Przyrodniczej w Chyrzynie, wyposażone w urządzenia potrzebne do prowadzenia zajęć dydaktycznych (mikroskopy, binokulary, mikroskop demonstracyjny, sprzęt do analizy wody, lornetki i lunety oraz sprzęt audiowizualny).

Od 1998 roku istnieje opracowana strategia na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki pod nazwą: Koncepcja rozwoju turystyki przyjaznej środowisku na terenie Parku Krajobrazowego Ujście Warty. Przygotowała ją w ramach projektu Światowego Funduszu na Rzecz Przyrody WWF – Zielona wstęga Odra Nysa – firma BTE Tourismusmanagement Regionalentwicklung. Z planowanych działań zostało zrealizowanych wiele. Oprócz nowych hoteli w Kostrzynie i Słońsku, rozwoju agroturystyki i punkty gastronomicznych, co najważniejsze dla ochrony środowiska – powstały lub rozwinęły działalność obiekty i instytucje prowadzące działania wspierające poznawanie otaczającej przyrody i edukację: Park Narodowy Ujście Warty, Stacja Klubu Przyrodników w Owczarach, Biuro Turystyki Przyrodniczej Dudek). Ruch kierowany jest po nowych szlakach, a wiedza przekazywana na ścieżkach dydaktycznych. Zorganizowano turystykę wędkarską na obszarze Parku Narodowego.

W najbliższym czasie planowane jest:

• zbudowanie na miejscu dawnego torowiska po zlikwidowanej linii kolejowej ścieżki rowerowej, która połączy Kostrzyn ze Słońskiem i sąsiednimi gminami i da możliwość przejazdu z miasta do Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Ujście Warty.
• rozwijanie sieci szlaków do uprawiania Nordic Walking.

W skali regionu podejmuje się dla ochrony jego środowiska inwestycje proekologiczne. Wszystkie miasta i gminy leżące na terenie Ujście Warty należą do Celowego Związku Gmin CZG-12, który realizuje Kompleksowy Regionalny Program Gospodarki Odpadami”, obejmujący: selektywną zbiórkę odpadów czy rekultywację starych, nie spełniających norm składowisk.

Wszystkie miejscowości mają biologiczne oczyszczalnie ścieków i są w dalszym ciągu kanalizowane. W Ujściu Warty nie ma warunków naturalnych, które umożliwiałyby dalszą budowę elektrowni wodnych, poza 5 obiektami istniejącymi na rzece Myśli. Usytuowanie Ujścia Warty na szlaku migracji ptaków musi z natury rzeczy ograniczać budowę farm wiatrowych, ze względu na zagrożenia, jakie wiatraki niosą dla ptaków.

Zachowanie i promocja kultury, tradycji lokalnej stanowi wartość dodaną w efektach wykorzystania walorów naturalnych. Dziedzictwo kulturowe regionu Ujścia Warty wiąże się z zakonami rycerskimi joannitów i templariuszy, które były właścicielami tych ziem w przeszłości, a także z postacią króla Prus Fryderyka Wielkiego, związanego z twierdzą Kostrzyn, w której był więziony. Historycznym walorem jest melioracja i kolonizacja w dolinie dolnej Warty rozpoczęta w XVIII wieku. Pierwotnie ujściowy odcinek Warty miał charakter delty śródlądowej. Powierzchnię całej doliny rzecznej pokrywały rozległe mokradła porośnięte lasem łęgowym. Brak było głównego koryta Warty na odcinku Kostrzyn – Gorzów Wlkp., a bardzo liczne odnogi często zmieniały swój bieg. Zasadnicze zmiany hydrograficzne w dolinie Warty nastąpiły w końcu XVIII wieku, za czasów panowania Fryderyka Wielkiego, podczas prac regulacyjnych związanych z przygotowaniem drogi wodnej Wisła – Odra. Działania te podjęto w celu przyspieszenia spływu wód oraz zabezpieczenia części doliny przed zalewaniem.

Ponieważ prowadzone prace melioracyjne w najmniejszym stopniu dotknęły rejonu zbiornika, zachował on system hydrograficzny najbardziej zbliżony do naturalnego, co podnosi jego wartość przyrodniczą.

Promocja

Rzeczpospolita Ptasia w Ujściu Warty otrzymała nagrodę w konkursie Komisji Europejskiej EDEN 2009, co spowodowało promocję tego przedsięwzięcia m.in. na stronach komisji.

Informacją turystyczną zajmują się: Biuro Turystyki Przyrodniczej „Dudek” otwarte dla turystów przez cały rok, usytuowane przy szlaku pieszym i rowerowym na trasie Słońsk-Kłopotowo; w sezonie letnim organizowany jest punkt informacji dla turystów na Wystawie Pamiątek Regionalnych koło kościoła w Słońsku. Brama Berlińska – Stare Miasto Kostrzyn – od 2007 roku po renowacji jest siedzibą punktu informacji turystycznej. W jej części wystawowej są eksponaty odnalezione podczas prac archeologicznych prowadzonych na terenie kostrzyńskiego Starego Miasta. Działa też od roku 2002 Polsko-niemieckie Biuro Promocji Turystycznej; powstało ono i funkcjonuje dzięki wsparciu Unii Europejskiej. Siedziba biura zlokalizowana jest w Urzędzie Miasta, gdzie udziela się informacji na temat atrakcji turystycznych Euroregionu Pro Europa Viadrina, Kostrzyna i okolic. Biuro umożliwia sprawniejszy i szybszy dostęp do fachowych informacji w języku polskim, niemieckim i angielskim, również o miastach partnerskich (Peitz, Berlin Spandau, Seelow, Woudrichem). Jego celem jest wspieranie oraz promocja rozwoju turystyki na obszarze przygranicznym i poszerzanie wiedzy mieszkańców polsko-niemieckiego pogranicza na temat walorów turystycznych Kostrzyna nad Odrą i okolic.

Region doczekał się już wielu publikacji naukowych i wydawnictwa albumowych, mapy i przewodników po przyrodniczych i historycznych walorach doliny Warty i Kostrzyna. Na uwagę zasługuje zaangażowanie w opracowywanie i finansowanie publikacji samorządów i organizacji pozarządowych. Co roku wydawany jest plakatowy kalendarz Rzeczpospolitej Ptasiej z logo produktu, który zawiera adresy placówek oferujących noclegi oraz wyżywienie oraz usługi turystyczne. Jest rozsyłany m.in. do punktów informacji turystycznej w kraju i za granicą i do organizacji turystycznych.

Imprezy tematyczne wzbogacają atrakcyjność regionu. Począwszy od 2001 r., każdego roku w Parku Narodowym „Ujście Warty” obchodzony jest „Światowy Dzień Terenów Podmokłych” podczas których prowadzi się edukację ekologiczną nt. np., zdrowotnego znaczenia tego typu siedlisk. Zloty Obywateli Rzeczpospolitej Ptasiej – w przedostatnią sobotę kwietnia uczestnicy spotykają się w Słońsku, obserwują ptaki, biorą udział w konkursach, pokazach, prelekcjach, wycieczkach, wybierają Ptaka Roku. Na zlotach nominuje się ambasadorów Rzeczpospolitej Ptasiej, osoby, które promują turystykę w Ujściu Warty. Do tej pory nominowano ambasadorów w Niemczech, Wlk. Brytanii , Portugalii, na Ukrainie oraz w kilku regionach Polski-na Podlasiu, w Małopolsce i Wielkopolsce, na Pomorzu, w woj. lubuskim.

Przy okazji zlotów organizowane są wystawy fotograficzne znanych fotografików- m. in. Artur Tabor, Cezary Karkosz: „Najpiękniejsze Ptaki Pomorza”, „Te co skaczą i fruwają”- Ptaki na obszarach Natura 2000.

Pomysłem na promocję jest również moneta z wizerunkiem Ptaka Roku , emitowana na zlotach w Ujściu Warty, będąca w obiegu przez 2 miesiące po zlocie.

Na początku października, z okazji Europejskich Dni Ptaków, organizowane są w Słońsku wycieczki poświęcone obserwacji ptaków na obszarach Natura 2000.

W zielonych Punktach w Kostrzynie, Owczarach czy Słońsku można wypożyczyć rower i uczestniczyć w organizowanym w maju Rajdzie Rowerów Szlakiem Bocianów. Inne tematyczne imprezy to: Jesienne Spotkanie z Sadem by poznać stare odmiany drzew owocowych i opanować sztukę ich szczepienia, Święto Krowy organizowane w ostatni weekend sierpnia ma charakter rozrywkowy i edukacyjny, ma m.in. uświadamiać jakie znaczenie ma dla stworzenia odpowiednich warunków ptakom wypas bydła. Rozstawione zostają stoiska z przetworami z mleka oraz prezentowana jest wystawa przedmiotów użytkowych przyozdobionych krowimi motywami.

Poza przyrodniczymi popularnością cieszą się Dni Twierdzy Kostrzyn gromadzące liczną rzeszę amatorów historii, militariów; przygotowuje się na tę imprezę musztrę paradną, wystawy, pokazy bitew, Kiermasz wydawnictw militarnych, historycznych i regionalnych, giełdę staroci i stoiska gastronomiczne. Uzupełnia Międzynarodowy Festiwal Muzyczny „ Kostrinella”, i wiele imprez inicjowanych przez Kostrzyńskie Centrum Kultury.

Od kilku lat członkowie Grupy Partnerskiej Ujście Warty biorą udział w targach turystycznych. Priorytetowo traktowane są największe targi turystyczne w Polsce „Tour Salon” w Poznaniu, j. Materiały prezentowane są również poprzez Urząd Marszałkowski na innych targach krajowych i zagranicznych (Krakowski Salon Wiosenny itp.) Od 3 lat produkt prezentowany jest również zagranicą na Targach Turystyki i Caravaningu we Frankfurcie nad Odrą, na targach w Cottbus i ITB w Berlinie. Ponadto walory turystyczne Ujścia Warty prezentowane są w publikacjach w mediach w postaci ogłoszeń reklamowych bądź specjalnych wkładek do prasy regionalnej. Na temat Rzeczpospolitej Ptasiej w Ujściu Warty pojawiły się audycje radiowe w Programie III i Radiu Zachód oraz programy w TVP 3 oraz telewizji RBB (Rundfunk Berlin Brandenburg). W cyklu „Dzika Polska” TVP Polonia zaprezentowała walory przyrodnicze najciekawszych terenów chronionych i obszarów Natura 2000.

„Weekend w Rzeczpospolitej Ptasiej” to oryginalna oferta pobytu w Słońsku i okolicach. Ten projekt wyróżniony został Certyfikatem Polskiej Organizacji Turystycznej 2004 oraz I nagrodą Międzynarodowych Targów Poznańskich w konkursie na najlepszy regionalny produkt agroturystyczny 2003. Certyfikat POT daje wsparcie i miejsce w promocji ogólnokrajowej w wydawnictwach oraz na targach krajowych i międzynarodowych. Promuje się też dobrze od 2009 roku też Znaczek turystyczny, będący elementem międzynarodowego projektu potwierdzania pobytu w ciekawych miejscach turystycznych w Czechach, Austrii, na Słowacji, Ukrainie Węgrzech i w Polsce. W każdym miejscu jest inny znaczek dla turystów – kolekcjonerów, corocznie aktualizowana mapa miejsc turystycznych na stronie internetowej www.znaczekturystyczny.pl, W woj. lubuskim są dopiero 4 miejsca na tej mapie.

Od siedmiu lat w dniu 8 maja w okolicy Kostrzyna przebiega trasa przemarszu grup turystycznych w ramach Światowego Dnia Wędrówki (World Walking Day) organizowanego przez IVV – Międzynarodowy Związek Sportów Popularnych. Cześć tras prowadzi szlakami przez Ujście Warty. Wszyscy uczestnicy otrzymują na mecie rajdu materiały promocyjne związane m.in. z Rzeczpospolitą Ptasią.

Samorządy należące do grupy partnerskiej „Ujście Warty” planują przystąpienie do projektu „Nawigacja w czasie i przestrzeni – numeryczny system informacji turystyczno-krajoznawczej w historycznym obszarze Ziemi Lubuskiej”. Głównym celem projektu jest stworzenie przejrzystego i interaktywnego systemu informacji turystycznej dla mieszkańców i gości odwiedzających obszar objęty granicami administracyjnymi poszczególnych samorządów uczestniczących w projekcie. W ramach pilotażowego projektu ma powstać polsko-niemiecki system informacyjno-nawigacyjny, obejmujący kulturę, przyrodę oraz historię Ziemi Lubuskiej i Brandenburgii.