Zachowanie naturalnego charakteru obszarów wodnych i błotnych to problem dotyczący całego świata, a ochrona ekosystemów wodno-błotnych to jedno z ważniejszych zadań dla całej ludzkości. Od wody zależy jakość naszego życia, rozwój gospodarczy i oczywiście bogactwo różnorodności biologicznej.
Doliny rzeczne, brzegi nawet niewielkich strumieni i jezior to rezerwuary bioróżnorodności. Unikatowymi i cennymi ekosystemami są także źródła i źródliska. W tych niewielkich ekosystemach panują swoiste warunki ekologiczne.
Wyjątkową rolę w gospodarce wodnej naszego kraju pełnią torfowiska. Retencjonują olbrzymie ilości wody. Ocenia się, że w torfowiskach zmagazynowanych jest ok. 35 mld m3 wody! To znacznie więcej niż ilość wody we wszystkich naszych jeziorach. Torfowiska stanowią wielką, naturalną „gąbkę”, która chłonie nadmiar wody zapobiegając powodziom i oddaje ją w okresie suszy.
Warto pamiętać, że skuteczna ochrona mokradeł wymaga zaangażowania nie tylko służb ochrony przyrody i władz państwowych, ale także wielu grup zawodowych i społecznych, przede wszystkim rolników, leśników, hydrotechników, naukowców, wędkarzy, myśliwych, organizacji pozarządowych.
Szczególna odpowiedzialność nas Polaków dotyczy przyrody Morza Bałtyckiego, niestety o gatunkach i morskich siedliskach Bałtyku wciąż wiemy niewiele. Nie sposób się nam także uchylać od odpowiedzialności za stan innych mórz i oceanów, ponieważ jesteśmy stroną międzynarodowych konwencji i porozumień dotyczących eksploatacji i ochrony zasobów morskich gatunków i ich siedlisk.
Niestety, szczególnie doliny rzeczne, są często miejscem konfliktu między tymi, którzy starają się chronić ich bioróżnorodność a tymi, którzy w regulacjach rzek upatrują jedyną możliwość ochrony przeciwpowodziowej. Jednak wszystkie działania dotyczące wód muszą uwzględniać Ramową Dyrektywę Wodną, której cele to m.in. ochrona jakości wód i ekosystemów związanych z wodami oraz zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi w zlewniach rzek. Raz na sześć lat sporządzany jest plan gospodarowania wodami w dorzeczu. Każdy z nas ma prawo wniesienia uwag do projektu tego planu.
Z bioróżnorodnościa na terenach wodno-błotnych wiąże się też turystyka. Wiele z tych terenów, jak np. podwarszawskie bagno „Całowanie” zostało udostępnione turystom. Gminy maja w swoich strategiach rozwoju zapisy dotyczące rozwoju turystyki. Nic dziwnego, bowiem to znakomity pomysł na ekorozwój obszarów o wyjątkowych walorach przyrodniczych, charakteryzujących się bogatą różnorodnością biologiczną.
Turystyka bywa jednak niekiedy zagrożeniem dla walorów przyrodniczych, kulturowych czy historycznych. Niezwykle ważne są więc działania na rzecz zrównoważonej turystyki, niepogarszającej stanu środowiska i tworzącej przyjazne miejsce do życia dla lokalnych mieszkańców.
Szczególną formą turystyki jest ekoturystyka, która ogranicza ingerencję człowieka w przyrodę. Wielu turystów szuka określonego produktu turystycznego, np. na Bagna Biebrzańskie przyjeżdżają turyści, którzy chcą oglądać ptaki. Czekają na nich wykwalifikowani przewodnicy. Z drugiej strony w wielu rejonach zarówno Polski, jak i świata przygotowuje się produkty stanowiące połączenie walorów przyrodniczych kulturowych, kulinarnych itp.
Powołanie obszarów Natura 2000 to kolejna, początkowo niedoceniana, szansa na rozwój turystyki. Obszary Natura 2000 powinny promować region i przyciągać turystów – tak jak nowotworzone parki narodowe lub krajobrazowe i rezerwaty. Sieć Natura 2000 należy postrzegać jako sposób na promocję oraz zdobycie dodatkowych środków na rozwój obszarów nią objętych. Należy pamiętać, że inwestycje na obszarze Natura 2000 są możliwe, chociaż proces inwestycyjny może być dłuższy. Mogą też być większe koszty, szczególnie tam, gdzie zachodzi potrzeba kompensacji lub zastosowania czystych, szczególnie przyjaznych środowisku technologii.
Więcej informacji na ten temat znajduje się w broszurach przygotowanych przez Pawła Pawlaczyka „Wody a różnorodność biologiczna i przez Jolantę Kamieniecką „Różnorodność biologiczna a turystyka” wydanych przez Instytut na rzecz Ekorozwoju w ramach serii „Przyroda – Obywatele – Rozwój”.
 Projekt „Zrównoważony rozwój wsparciem ochrony różnorodności biologicznej (seria broszur)”, w ramach którego wydana zostanie seria broszur pt. „Przyroda – Obywatele – Rozwój” uzyskał dofinansowanie ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu priorytetowego „Edukacja ekologiczna”.
Broszury zostaną przygotowane przez grono ekspertów związanych z Instytutem na rzecz Ekorozwoju. |