III.1. Podstawowe definicje

III.2. Prawne formy zrzeszania się obywateli

III.2.1. Stowarzyszenia

III.2.2. Fundacje

III.2.3. Organizacje pożytku publicznego

III.3 Organizacje ekologiczne

III.4 Specyfika współpracy administracji z organizacjami pozarządowymi

III.1. Podstawowe definicje

Organizacje pozarządowe bywają nazywane trzecim sektorem, obok sektora publicznego (władze, administracja publiczna) i rynkowego (biznes, przedsiębiorczość). Organizacje pozarządowe – w odróżnieniu od organów publicznych, ale podobnie jak biznes – są prywatne i powstają z inicjatywy ich założycieli (osób prywatnych). Jednak w odróżnieniu od biznesu, a podobnie jak władze publiczne, organizacje pozarządowe działają w interesie publicznym, a nie prywatnym.

Mówiąc o organizacjach pozarządowych używa się także następujących terminów:

• organizacje non-profit (określenie angielskojęzyczne) – oznacza to, że podmioty te nie są nastawione na zysk, co nie wyklucza prowadzenia przez nie działalności gospodarczej, tyle tylko, że zysk z jej prowadzenia musi być przeznaczany na cele statutowe organizacji,
• organizacje woluntarystyczne – a więc organizacje korzystające z działań ochotników, wolontariuszy,,
• organizacje użyteczności publicznej – określenie to podkreśla ich prospołeczny charakter, tj. działanie dla dobra publicznego. Ich działalność jest najbardziej wyraźna w takich dziedzinach jak ochrona zdrowia, pomoc społeczna, edukacja (w tym edukacja ekologiczna)
• NGO (akronim od angielskiego określenia non-governmental organisation) —określenie to tłumaczone jest wprost na język polski jako organizacja pozarządowa^[1].

NGO – czyli organizacja pozarządowa. Typy organizacji pozarządowych dzieli się ze względu na profil działalności na:

• organizacje samopomocy – ich specyfika sprowadza się do tego, że działają na rzecz swoich członków, przykład: organizacja emerytów firmy X w miejscowości Y;
• organizacje opiekuńcze – te zaś świadczą usługi dla wszystkich, którzy tego potrzebują lub tylko dla pewnych kategorii osób, przykład: organizacja opieki nad dziećmi głuchymi;
• organizacje przedstawicielskie – na ogół reprezentują interesy jakiejś społeczności, przykład: społeczny komitet mieszkańców;
• organizacje mniejszości – reprezentujące interesy grup mniejszości na przykład religijnych, wyznaniowych, narodowościowych itp.;
• organizacje tworzone ad hoc – powstają dla przeprowadzenia określonej akcji;
• organizacje hobbystyczno-rekreacyjne – grupy osób zainteresowanych określoną sferą działalności, przykład: organizacja filatelistyczna;
• organizacje zadaniowe – często wykonują pewne funkcje zlecone przez władze, przykład: organizacja zajmująca się ochroną parku;
• organizacje „tradycyjne” – o szerokiej formule działalności jak i osób, na rzecz których działają^[2].

Ustawodawstwo krajowe oraz doktryna wprowadziły jednak definicje, które powinny być stosowane w problematyce dotyczącej trzeciego sektora. Należą do nich takie pojęcia jak: organizacja pozarządowa, organizacja społeczna, organizacja ekologiczna oraz organizacja pożytku publicznego.

 

Z punktu widzenia ustawodawcy nie ma znaczenia forma organizacyjna, w której obywatele będą realizowali cele uznawane za społecznie użyteczne. Ta forma organizacyjna, czyli organizacja społeczna (stowarzyszenie, fundacja), jest z punktu widzenia prawa obojętna w procesie uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego. Nie ma również żadnych przepisów prawnych, które nakazywałyby różnicowanie tych form zrzeszania obywateli w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Pojęcie „organizacja społeczna” występujące w przepisach regulujących postępowanie administracyjne i sądowo-administracyjne, jest określeniem zbiorczym, użytym w celu wskazania podmiotów mogących przystąpić do tych postępowań w formach procesowych właściwych dla strony, w celu przedstawienia pewnego interesu grupowego. Przy tym chodzi tu o możność przedstawienia stanowiska w sprawie uznawanej przez każdy podmiot pozapaństwowy (bez względu na jego formę organizacyjną, w której doszło do zrealizowania konstytucyjnego prawa do zrzeszania się obywateli).

 

 

 

 

Z formalnego punktu widzenia organizacje społeczne mogą przybrać jedną z dwu zasadniczych form swego działania – mogą działać jako stowarzyszenia, albo jako fundacje, jednocześnie mogą przyjąć status organizacji pożytku publicznego – wszystkie je omówiono w następnym rozdziale.

do góry

 

III.2. Prawne formy zrzeszania się obywateli

III.2.1. Stowarzyszenia

Podstawę działania stowarzyszeń stanowi ustawa Prawo o stowarzyszeniach^[5]. Zgodnie z jej brzmieniem, stowarzyszenia są prawną formą realizacji prawa do zrzeszania się, zagwarantowanego konstytucyjnie.

Zgodnie z art. 2 tej ustawy stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, które samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności.

Prawo do tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionym praw publicznych.

Stowarzyszenia dzieli się na:

1. stowarzyszenia zarejestrowane oraz
2. stowarzyszenia zwykłe.

 

Ad a) Stowarzyszenia zarejestrowane podlegają obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i uzyskują z tą chwilą osobowość prawną. Założenie stowarzyszenia zarejestrowanego wymaga co najmniej 15 osób, opracowania statutu oraz wyboru komitetu założycielskiego, który składa do sądu rejestrowego wniosek o rejestrację wraz ze statutem, listą założycieli (zawierającą imiona i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli oraz protokół z wyboru komitetu założycielskiego), a także z informacją o adresie tymczasowej siedziby stowarzyszenia.

Statut stowarzyszenia określa w szczególności:

1. nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji,
2. teren działania i siedzibę stowarzyszenia,
3. cele i sposoby realizacji działań,
4. sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków,
5. władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu oraz ich kompetencje,
6. sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności jego uchwał,
7. sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich,
8. zasady dokonywania zmian w statucie,
9. sposób rozwiązania się stowarzyszenia.

Najwyższą władzą tego typu stowarzyszenia jest walne zebranie członków. W sprawach, w których statut nie określa właściwości władz stowarzyszenia, podejmowanie uchwał należy do walnego zebrania członków. Stowarzyszenie jest obowiązane posiadać zarząd i organ kontroli wewnętrznej (najczęściej jest to tzw. komisja rewizyjna).

Warto pamiętać, że postępowanie w sprawach o wpis stowarzyszenia do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych oraz fundacji, czyli do Krajowego Rejestru Sądowego jest wolne od opłat sądowych.

Stowarzyszenie zarejestrowane ma prawo uzyskiwać środki nie tylko ze składek członkowskich, ale i z innych źródeł, w tym z darowizn i dotacji.

 

Ad b) Stowarzyszenia zwykłe to uproszczona forma stowarzyszenia. Stowarzyszenie zwykłe nie posiada osobowości prawnej. Może ono zostać założone przez co najmniej 3 osoby, podstawę jego działania stanowi regulamin działalności, określający w szczególności jego nazwę, cel, teren i środki działania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie. O utworzeniu stowarzyszenia zwykłego jego założyciele informują na piśmie właściwy, ze względu na przyszłą siedzibę stowarzyszenia, organ nadzorujący (starostę). Stowarzyszenie zwykłe uzyskuje środki na swoją działalność wyłącznie ze składek członkowskich.

Stowarzyszenie zwykłe, odwrotnie niż zarejestrowane, nie może:

1. powoływać terenowych jednostek organizacyjnych,
2. łączyć się w związki stowarzyszeń,
3. zrzeszać osób prawnych,
4. prowadzić działalności gospodarczej,
5. przyjmować darowizn, spadków i zapisów oraz otrzymywać dotacji, a także korzystać z ofiarności publicznej.

do góry

III.2.2. Fundacje

Fundacja to forma prawna organizacji pozarządowej, której istotnymi elementami są kapitał przeznaczony na określony cel oraz statut zawierający reguły dysponowania tym kapitałem. Fundacje są po stowarzyszeniach drugą co do popularności formą prawną wśród organizacji pozarządowych.

Fundacja jest osobą prawną typu zakładowego, a więc – w odróżnieniu od np. stowarzyszeń, związków zawodowych, partii, samorządów zawodowych i innych korporacji – nie ma członków (jest bezosobowa). W związku z tym – zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) – nie zaliczano fundacji do organizacji społecznych, co uzasadniano właśnie tym, że fundacja nie jest korporacją obywateli, ale wyodrębnioną masą majątkową (Postanowienie NSA w Warszawie z dnia 12 stycznia 1993 r.; I SA 1762/92, ONSA 1993/3/75). Do niedawna odmawiano w związku z tym fundacjom prawa uczestnictwa w postępowaniach administracyjnych na prawach strony, czy też prawa do składania skarg do sądów administracyjnych w sprawach dotyczących innych osób. Ostatnio jednak pogląd ten został przełamany przez uchwałę siedmiu sędziów NSA, w której stwierdzono, iż także fundacjom przysługuje status organizacji społecznych (Uchwała 7 sędziów NSA z dnia 12 grudnia 2005 r.; II OPS 4/05)^[6].

Fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska i ochrona zabytków. W odróżnieniu od stowarzyszeń, fundacje mogą ustanawiać pojedyncze osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania, bądź osoby prawne mające siedziby w Polsce lub za granicą. Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Zachowania tej formy nie wymaga się, jeżeli ustanowienie fundacji następuje w testamencie. W oświadczeniu woli o ustanowieniu fundacji fundator powinien wskazać cel fundacji oraz składniki majątkowe (pieniądze, papiery wartościowe, a także oddane fundacji na własność rzeczy ruchome i nieruchomości) przeznaczone na realizację tego celu. Podstawą działania fundacji jest statut fundacji, ustalany przez osobę fundatora/fundatorów, określający jej nazwę, siedzibę i majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. Statut może zawierać również inne postanowienia, w szczególności dotyczące prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją, zasady zmiany celu lub statutu, a także przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów fundacji.

Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów. Jeżeli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą, wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż tysiąc złotych.

Fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania jej do Krajowego Rejestru Sądowego.

do góry

III.2.3. Organizacje pożytku publicznego

Status organizacji pożytku publicznego to status kwalifikowany, wiążący się z wykonywaniem przez organizację pozarządową zadań publicznych, a nie forma prawna funkcjonowania organizacji. Status ten mogą uzyskać zarówno stowarzyszenia zarejestrowane, jak i fundacje, w tym organizacje ekologiczne.

Organizacją pożytku publicznego zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego wolontariacie z 2003 roku może być organizacja pozarządowa jeżeli spełnia łącznie następujące wymagania:

1. prowadzi działalność statutową na rzecz ogółu społeczności^[7] lub określonej grupy podmiotów, pod warunkiem, że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa;
2. działalność określona w pkt 1, z zastrzeżeniem pkt 3, jest wyłączną statutową działalnością organizacji pozarządowej i dotyczy realizacji zadań publicznych na rzecz ogółu społeczności lub grupy podmiotów, o której mowa w pkt 1, w sferze określonej w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie^[8];
3. w odniesieniu do stowarzyszeń i klubów sportowych, działających w formie stowarzyszenia za spełnienie wymagania, o którym mowa w pkt 2, można uważać prowadzenie działalności, o której mowa w pkt 1 i 2, również na rzecz członków stowarzyszenia albo klubu sportowego działającego w formie stowarzyszenia;
4. nie prowadzi działalności gospodarczej, albo prowadzi działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji celów statutowych;
5. cały dochód przeznacza na działalność, o której mowa w pkt 1 i 2;
6. ma statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru, przy czym członkowie organu kontroli i nadzoru:
   1. nie mogą być członkami organu zarządzającego ani pozostawać z nimi w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub podległości z tytułu zatrudnienia,
   2. nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo z winy umyślnej,
   3. mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych kosztów lub wynagrodzenie w wysokości nie wyższej niż określone w art. 8 pkt 8 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. Nr 26, poz. 306, z 2001 r. Nr 85, poz. 924 i Nr 154, poz. 1799, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 oraz z 2003 r. Nr 45, poz. 391 i Nr 60, poz. 535);
7. statut lub inne akty wewnętrzne organizacji pozarządowych oraz podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy, zabraniają:
   1. udzielania pożyczek lub zabezpieczania zobowiązań majątkiem organizacji w stosunku do jej członków, członków organów lub pracowników oraz osób, z którymi pracownicy pozostają w związku małżeńskim, albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia, albo są związani z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, zwanych dalej „osobami bliskimi”,
   2. przekazywania majątku organizacji na rzecz ich członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, w szczególności jeżeli przekazanie to następuje bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach,
   3. wykorzystywania majątku na rzecz członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, chyba że to wykorzystanie bezpośrednio wynika ze statutowego celu organizacji albo podmiotu, o którym mowa w art. 3 ust. 3,
   4. zakupu na szczególnych zasadach towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie organizacji, członkowie jej organów lub pracownicy, oraz ich osoby bliskie.

Warunkiem niezbędnym do uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego jest wpisanie do Krajowego Rejestru Sądowego informacji o spełnieniu wymagań, o których mowa w art. 20 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym^[9]. Sąd rejestrowy przed zatwierdzeniem statutu i wpisaniem organizacji do KRS sprawdza czy rzeczywiście organizacja spełnia wszystkie wymogi i gdy tak nie jest, to odmawia wpisu.

do góry

 

III.3. Organizacje ekologiczne

Organizacje ekologiczne są to – zgodnie z definicją z zakresu ustawy Prawo ochrony środowiska – organizacje społeczne, których statutowym celem jest ochrona środowiska. Literalne brzmienie tej definicji sugeruje, że do organizacji ekologicznych zaliczyć można tylko te, które posiadają statut – a więc stowarzyszenia zarejestrowane. Tymczasem, zgodnie z art. 43 ustawy Prawo o stowarzyszeniach, ilekroć w ustawie jest mowa o statucie, należy przez to rozumieć również regulamin stowarzyszenia zwykłego. Potwierdza to także orzecznictwo i stanowisko wypracowane przez doktrynę^[10]. Po drugie, jak zasygnalizowano powyżej, zgodnie z najnowszym orzecznictwem, do organizacji społecznych zaliczyć należy także fundacje, które tym samym mogą zostać objęte pojęciem organizacji ekologicznej – o ile do ich celów statutowych należy ochrona środowiska.

Organizacje ekologiczne działają w Polsce zarówno jako stowarzyszenia, jak i fundacje. Wiele z nich uzyskało tez status organizacji pożytku publicznego.

Przepis art. 5 Konstytucji R.P. stanowi, że ochrona środowiska realizowana jest w Polsce zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Biorąc pod uwagę to postanowienie należałoby wnosić, że do organizacji ekologicznych powinny zaliczać się organizacje zajmujące się nie tylko typowymi zagadnieniami z zakresu ochrony środowiska, ale również te, które zajmują się zrównoważonym rozwojem. Ustawa POŚ odnosi się jednak w tym przypadku tylko do ochrony środowiska – tak więc organizację chcące ewentualnie w przyszłości korzystać z tego statusu muszą w swoich statutach mieć zapis o ochronie środowiska.

Potocznie o członkach organizacji ekologicznych mówi się „ekolodzy”, często pojęcie to traktowane jest jako mające zabawienie pejoratywne – kojarzy się negatywnie, jest traktowane jak „łatka”. Tymczasem w dosłownym znaczeniu „ekolog” to „Człowiek prowadzący badania ekologiczne lub mający ukończone studia w zakresie wiedzy o zależnościach między organizmami a ich środowiskiem (czyli o ekologii)”^[11]. Tymczasem terminem tym nazywa się współcześnie osoby niezależnie od wykształcenia zawodowego, określając w ten sposób osoby zaangażowane (z różnych pobudek) w sformalizowaną działalność organizacji ekologicznych lub działające w strukturach niesformalizowanych. Co istotne, oprócz „ekologów” (w rozumieniu zawodowego przyrodnika) wyróżnić można działaczy organizacji ekologicznych, działających z różnych pobudek.

Oprócz osób nastawionych na realizację celów statutowych organizacji poprzez badania naukowe i działalność edukacyjną, raporty, publikacje itp. wyróżnić można co najmniej kilka grup „pseudoekologów”^[12]:

§  ekologiści – ludzie intelektualnie i edukacyjne niedojrzali, kierujących się ideologią a nie wiedzą empiryczną;

§  ekowojownicy – dojrzali, świadomi celów swojej działalności, często radykalni w wyznawanych poglądach, ale też bezkompromisowi, choć na ogół nie łamiący prawa swoimi akcjami

§  znachorzy ekologii (zwani też pseudoekologami) – ludzie podszywający się pod hasła z zakresu ekologii w celu osiągnięcia zysku

§  eko-terroryści – działający w imię realizacji swych celów metodami nielegalnymi (niszczenie mienia inwestora, podkładanie ładunków wybuchowych lub groźby takich akcji, wymuszanie na inwestorach odstąpienia od planowanych działań w zamian za korzyści majątkowe, itp.)

W związku z tym należy rozsądnie i odpowiedzialnie posługiwać się pojęciami „ekolog” i „organizacja ekologiczna”, pamiętając o tym, że pojęciom tym potocznie nadawane jest często znaczenie daleko odbiegające od pierwotnego. Co więcej, w pojęciu tym mogą się mieścić trendy i zachowania społecznie w pełni akceptowane (np. edukacja ekologiczna), jak i całkowicie nieakceptowane (np. akty ekoterroru).

do góry

 

III.4. Specyfika współpracy administracji z organizacjami pozarządowymi

Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie wprowadza obowiązek współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi na zasadach pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności, wskazując jednocześnie na najistotniejsze formy tej współpracy, w tym wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działań, konsultowanie projektów aktów prawnych, tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym oraz inicjatywnym.

Szczególną formą tej współpracy jest zlecanie realizacji zadań publicznych organizacjom pozarządowym i innym uprawnionym podmiotom według trybu określonego w ww. ustawie, wraz z uregulowanymi w odrębnym rozporządzeniu wzorami ofert, umów i sprawozdań na okoliczność realizacji tych zadań.

Szczególnym przykładem współpracy administracji publicznej z trzecim sektorem jest Rada Działalności Pożytku Publicznego – instytucja dialogu obywatelskiego, która pełni rolę organu pomocniczego oraz opiniodawczo-doradczego ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego (obecnie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej) W skład Rady wchodzą przedstawiciele administracji rządowej, terytorialnej samorządowej oraz organizacji pozarządowych. Formalnie do zadań Rady należy: opiniowanie spraw dotyczących stosowania ustawy, udzielanie pomocy i wyrażanie opinii w przypadku sporów administracji publicznej z organizacjami pożytku publicznego, zbieranie danych i analiz oraz uczestniczenie w postępowaniu kontrolnym dotyczącym organizacji pożytku publicznego.

Jednak nie tylko ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie tworzy podstawy prawne współpracy administracji publicznej z trzecim sektorem. Pozostałe podstawy prawne współpracy tego typu stanowią:

• Ustawa z 2004 r. o pomocy społecznej^[13],
• Ustawy o: samorządzie gminnym^[14], powiatowym^[15] i województwa^[16], gdzie współpraca z trzecim sektorem jest elementem zadań własnych samorządu,

• Ustawa z 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi^[17], która zobowiązuje administrację do popierania organizacji społecznych, krzewiących trzeźwość i abstynencję,
• Ustawa z 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii^[18], mówiąca o uczestnictwie organizacji społecznych w realizacji zadań z zakresu narkomanii,
• Ustawa z 1996 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych^[19], także wspierająca organizacje społeczne działające na tym polu.
• Ustawa z 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych^[20] wraz z przepisami wykonawczymi (art. 36),
• Ustawa z 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej^[21] wraz z przepisami wykonawczymi (art. 35 i 35a),
• Ustawa z 1991 r. o systemie oświaty^[22] (art. 90),
• Ustawa z 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej^[23] wraz z przepisami wykonawczymi (art. 33, art. 35 ust 2, art. 38 ust 1a i art. 39).

Specyficznym rodzajem współpracy administracji z organizacjami pozarządowymi są wzajemne relacje organizacji ekologicznych i Ministerstwa Środowiska. W ramach tej całkiem dobrowolnej współpracy organizacji z Ministerstwem (w latach 90.) wypracowane zostały zasady tej współpracy. Ustalono m.in. procedurę wyboru przedstawicieli ruchu ekologicznego (całego spektrum organizacji ekologicznych) do różnych komitetów mających charakter doradczy (przede wszystkim komitetów monitorujących do różnych funduszy) oraz procedurę konsultowania aktów prawnych z dziedziny ochrony środowiska.

Jednym z przykładów współpracy organizacji trzeciego sektora jest akcja zmierzająca do zastopowania zmian w ustawie o stowarzyszeniach. W lutym 2011 r. grupa senatorów przedstawiła projekt ustawy o zrzeszeniach, która miałaby zastąpić obecnie obowiązującą ustawę o stowarzyszeniach (druk senacki 1028.), zakładający m.in. możliwość zrzeszenia się w formę stowarzyszenia, stowarzyszenia zwykłego, zrzeszenia nierejestrowego i porozumienia partnerskiego; powołania stowarzyszenia przez trzy osoby oraz zmieniający zasady podziału, przekształcenia oraz fuzji zrzeszeń. Projektowana ustawa miała rzekomo ułatwić obywatelom organizowanie się w różne formy zrzeszeń, a także wyeliminować istniejące bariery prawne. Inicjatorzy zmian zapewniali, że jej wejście w życie nie spowoduje zmian dla już istniejących organizacji.

Jednakże przeciwko projektowi zaczęły protestować organizacje społeczne, uznając jego postanowienia za godzące w stabilność kompromisu społecznego w zakresie wolności zrzeszania się. Uznawano, że projekt narusza zasadę ochrony praw nabytych i proporcjonalności obciążeń, a także mnoży biurokratyczne procedury. Organizacje pozarządowe przedstawiły wspólne stanowisko w sprawie ustawy o zrzeszeniach^[24].W odpowiedzi wnioskodawcy projektu ustawy o zrzeszeniach, przedstawili własne stanowisko^[25]. W tym czasie pod stanowiskiem w sprawie ustawy podpisywali się kolejni przedstawiciele sektora pozarządowego^[26]. Finalnie, w wyniku wspólnych działań przedstawicieli organizacji pozarządowych podejmowanych zarówno w formie wyrażania poparcia dla wspólnego stanowiska w sprawie senackiego projektu ustawy, jak i w nieformalny sposób, senatorowie w dniu 3 marca 2011 r. wycofali się z prac nad projektem (druk senacki 1028 W)^[27].

Przykład ten pokazuje, że podejmowanie wspólnych działań przez organizacje trzeciego sektora sprzyja skuteczności osiągania celów. Jednocześnie należy podkreślić, że organizacje skutecznie wykorzystują nowe technologie, w tym techniki informatyczne, jako skuteczny instrument przekazywania informacji, podnoszenia poziomu aktywności i świadomości swoich członków i finalnie – do zbierania podpisów w sprawie.

do góry

poprzedni rozdział | powrót do spisu treści